3. Wees open en gebruik open source
Open source is een manier van ontwikkelen en distribueren van software waarbij de code kan worden gedownload, gebruikt en aangepast door iedereen. Het delen van code en het gebruik van open source software kan leiden tot betere, veiligere en meer kosteneffectieve oplossingen.
Direct aan de slag
Wat is open source?
Open source software is software waarvan de broncode vrijelijk beschikbaar is, en die door iedereen kan worden gebruikt, bestudeerd, aangepast en gedeeld. Dit staat in tegenstelling tot gesloten of propriëtaire software, waarbij de broncode geheim wordt gehouden.
Voordelen van open source
- Transparantie: Iedereen kan zien hoe de software werkt en hoe besluiten worden genomen
- Kosteneffectiviteit: Vermijd licentiekosten en afhankelijkheid van één leverancier
- Samenwerking: Organisaties kunnen kennis delen en van elkaar leren
- Flexibiliteit: Aanpassingen zijn mogelijk zonder afhankelijk te zijn van externe leveranciers
- Veiligheid: Problemen kunnen sneller worden ontdekt en opgelost dankzij gemeenschappelijke inspectie
- Duurzaamheid: Voorkomt vendor lock-in en maakt langetermijnbeheer mogelijk
- Innovatie: Lost gemeenschappelijke problemen op met beschikbare technologie
- Tijd- en kostenbesparend: Maakt gebruik van bestaande oplossingen in plaats van het wiel opnieuw uit te vinden
Voordelen van het publiceren van je eigen code
- Betere documentatie: Stimuleert duidelijkere documentatie
- Schonere code: Leidt tot nettere, beter onderhoudbare code
- Dataveiligheid: Zorgt voor duidelijkheid rond beschermde gegevens
- Verbetering: Creëert mogelijkheden voor suggesties ter verbetering
Hoe pas je dit toe
- Publiceer je code: Maak de broncode van je software openbaar, tenzij er specifieke redenen zijn om dit niet te doen
- Gebruik open standaarden: Zorg ervoor dat je systemen kunnen communiceren met andere systemen (zie Gebruik open standaarden)
- Documenteer grondig: Maak het voor anderen gemakkelijk om je code te begrijpen en eraan bij te dragen
- Overweeg bestaande oplossingen: Onderzoek eerst of er al geschikte open source oplossingen bestaan
- Bouw een gemeenschap: Moedig bijdragen en feedback aan op je projecten (zie Deel, hergebruik en werk samen)
Overwegingen bij het kiezen van open source technologie
- Voldoet het aan gebruikersbehoeften? Beantwoordt de oplossing aan de specifieke eisen?
- Wat zijn de totale kosten? Inclusief implementatie, migratie en ondersteuning
- Hoe matuur is de code? Is het een stabiel en actief onderhouden project?
- Welk ondersteuningsniveau bestaat er? Is er een actieve gemeenschap of commerciële ondersteuning?
- Is het voldoende beveiligd? Controleer veiligheidsgeschiedenis en updatefrequentie
- Is de licentie acceptabel? Begrijp de licentievoorwaarden en -verplichtingen
Implementatierichtlijnen
- Geef open source software gelijke overweging naast propriëtaire oplossingen
- Beoordeel de totale migratiekosten, niet alleen de initiële uitgaven
- Zorg voor interne expertise om de software te onderhouden
- Evalueer de activiteit en volwassenheid van open source projecten
Wanneer je eigen code open source maakt
- Verwijder gevoelige informatie voordat je code publiceert
- Kies een geschikte open source licentie (zie hieronder)
- Zorg voor een duidelijk contributieproces
- Onderhoud de documentatie actief
- Wees responsief op issues en pull requests
Aanbevolen licentie voor overheidsprojecten
Voor Nederlandse overheidsprojecten wordt de European Union Public Licence (EUPL v1.2) aanbevolen. Deze licentie:
- Is specifiek ontwikkeld voor Europese overheidssoftware
- Is juridisch gevalideerd in alle EU-talen
- Heeft een "zwak wederkerig" karakter (wijzigingen in de originele code moeten onder dezelfde licentie worden gedeeld)
- Is compatibel met andere populaire open source licenties
- Voldoet aan de open source definitie
Bij het publiceren van overheidscode is het raadzaam de EUPL-1.2 te gebruiken, tenzij er specifieke redenen zijn om een andere licentie te kiezen. Raadpleeg de OSPO-NL kennisbank over OSS-licenties voor meer informatie over licentietypes en overwegingen.
Hulpbronnen voor open source binnen de overheid
-
Opensourcewerken community - Community van het Ministerie van Binnenlandse Zaken voor praktische kennis, een forum om ervaringen te delen en informatie over relevante regelgeving voor open source werken.
-
OSPO-NL Kennisbank - Verzameling van kennis over het opzetten van een Open Source Program Office (OSPO) binnen de Nederlandse overheid, met praktische handleidingen en richtlijnen voor het werken met open source.
-
Instructie Rijksdienst bij aanschaf ICT-diensten of ICT-producten - Officiële instructie die voorschrijft dat bij de aanschaf van ICT-diensten of -producten door de Rijksoverheid, open standaarden moeten worden geëist.
Door open en transparant te werken en open source software te omarmen, draag je bij aan een meer transparante, flexibele en verantwoordelijke digitale overheid.