4. Gebruik open standaarden
Open standaarden zijn gemeenschappelijke regels die gebruikers in staat stellen compatibele en consistente producten, processen en diensten te creëren. Ze worden gezamenlijk ontworpen, zijn openbaar beschikbaar en meestal gratis of tegen lage kosten te gebruiken.
Direct aan de slag
Wat zijn open standaarden?
Open standaarden zijn specificaties voor het uitvoeren van specifieke taken of functies. Ze zijn:
- Open ontwikkeld: In een open, samenwerkend proces
- Publiek beschikbaar: Gepubliceerd en vrij toegankelijk
- Vrij te implementeren: Door iedereen te gebruiken zonder onredelijke beperkingen
Voordelen van open standaarden
- Tijd en geld besparen: Hergebruik bestaande middelen in plaats van opnieuw te ontwikkelen (zie Deel, hergebruik en werk samen)
- Interoperabiliteit: Systemen kunnen naadloos met elkaar communiceren (zie Integreer en pas technologie aan)
- Vermijd vendor lock-in: Voorkomt afhankelijkheid van specifieke leveranciers of technologieën
- Compatibiliteit: Bevordert samenwerking met belanghebbenden
- Kosteneffectiviteit: Vermindert de kosten op de lange termijn
- Duurzaamheid: Verlengt de levensduur van systemen en gegevens (zie Maak je technologie duurzaam)
- Innovatie: Maakt het gemakkelijker om nieuwe diensten te ontwikkelen en te integreren
- Toegankelijkheid: Zorgt ervoor dat informatie breed beschikbaar is (zie Maak dingen toegankelijk en inclusief)
Technologie bouwen met open standaarden
- Gebruik open standaarden principes: Volg de basisprincipes van openheid en toegankelijkheid
- Voldoe aan verplichte standaarden: Implementeer de verplichte overheidsstandaarden
- Gebruik aanbevolen open standaarden: Pas waar mogelijk bestaande standaarden toe
- Definieer duidelijk systeemgegevens: Maak data-identificatie helder
- Vermijd duplicatie van gegevens: Voorkom redundantie en inconsistentie
- Gebruik RESTful API's voor integratie: Volg REST-principes voor API-ontwerp
- Draag bij aan overheids-API-catalogi: Deel je API-documentatie
Hoe open standaarden toe te passen
- Identificeer relevante standaarden: Onderzoek welke open standaarden relevant zijn voor je project
- Prioriteer open boven gesloten: Kies waar mogelijk voor open standaarden in plaats van propriëtaire oplossingen
- Evalueer standaarden: Beoordeel de maturiteit, adoptie en ondersteuning van de standaarden
- Documenteer gebruik: Maak duidelijk welke standaarden je gebruikt en waarom
- Valideer implementatie: Zorg ervoor dat je implementatie voldoet aan de standaard
Bij het inkopen van technologie
- Neem toepasselijke verplichte standaarden op in aanbestedingen
- Vraag dat leveranciersstandaarden voldoen aan open standaarden principes
- Volg overheidsbeleid voor publieke aanbestedingen van technologie
Belangrijke open standaarden in overheidscontext
Het Forum Standaardisatie adviseert de Nederlandse overheid over het gebruik van open standaarden en beheert de 'pas toe of leg uit'-lijst met verplichte open standaarden voor de publieke sector. Gebruik de Beslisboom Open Standaarden om te bepalen welke standaarden in jouw situatie van toepassing zijn.
Webstandaarden
- HTML5/CSS3/JavaScript: Basis voor moderne webapplicaties
- JSON/XML: Standaard gegevensformaten voor data-uitwisseling
API-standaarden
- REST API Design Rules: Nederlandse overheidsstandaard voor REST API's
- NL API Strategie: Richtlijnen voor API-ontwikkeling binnen de overheid
- OpenAPI: Specificatieformaat voor RESTful API's
- OData: Open protocol voor data query en manipulatie
Architectuur en componenten
- Common Ground: Nieuwe informatiekundige visie voor uitwisseling van gegevens
- NORA: Nederlandse Overheid Referentie Architectuur
- Haven: Standaard voor platformonafhankelijke cloudhosting, ontworpen voor herbruikbare applicaties
Documentformaten
- PDF/A: Archiveringsformaat voor documenten
- Open Document Format (ODF): Open standaard voor kantoordocumenten
- STOP/TPOD: Standaard voor officiële publicaties
Datastandaarden
- RSGB/RGBZ: Standaarden voor basisgegevens gemeenten
- RDF: Resource Description Framework voor linked data
- GeoJSON: Open standaard voor geografische data
Identiteit en toegang
- DigiD: Inlogmethode voor burgers
- eHerkenning: Inlogmethode voor bedrijven
- Federatieve Toegangsverlening (FTV): Standaard voor autorisatie in federatieve datasystemen
- Federatieve Service Connectiviteit (FSC): API-gateway met federatieve authenticatie en digitale contracten
Netwerk en beveiliging
- HTTPS/TLS: Beveiligde communicatie
- DNSSEC: Beveiligingsuitbreiding voor DNS
- Digikoppeling: Standaarden voor elektronisch berichtenverkeer
- ACME Protocol: Automatiseert de uitgifte en vernieuwing van veiligheidscertificaten
Data-integriteit en transparantie
- Uit Betrouwbare Bron: Focus op datakwaliteit in federatieve systemen
- Logboek Dataverwerkingen: Vergroot transparantie in overheidsdata door bij te houden wie, wanneer en waarom data muteert
- Synthetische Datageneratie: Genereert representatieve testdata via event sourcing
Overwegingen bij het kiezen van standaarden
- Is de standaard breed geadopteerd in de markt en overheid?
- Is de standaard stabiel en volwassen?
- Is er voldoende documentatie en ondersteuning beschikbaar?
- Voldoet de standaard aan veiligheids- en privacyeisen?
- Is de standaard toekomstbestendig?
Uitdagingen en hoe deze te overwinnen
- Legacy systemen: Ontwikkel een migratieplan voor oudere systemen
- Technische expertise: Investeer in training en kennisopbouw
- Snelle verandering: Blijf op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen
- Balans vinden: Weeg nieuwe standaarden af tegen bewezen oplossingen
Door open standaarden te gebruiken, draag je bij aan een meer geïntegreerde, flexibele en duurzame digitale overheidsinfrastructuur die effectief kan communiceren met andere systemen.