Ga naar inhoud

AI-verordening in het kort

In de EU-verordening staan de Europese regels voor het verantwoord ontwikkelen en gebruiken van AI. Sommige AI-systemen zijn verboden vanaf 2 februari 2025. Andere AI-systemen moeten op zijn laatst in 2026 of 2030 voldoen aan bepaalde vereisten.

Verordening (EU) 2024/1689 (AI-verordening)

Europese regels voor het ontwikkelen en gebruiken van AI

De AI-verordening is de eerste uitgebreide wet over artificiële intelligentie (AI) ter wereld. De regels gelden voor alle Europese lidstaten.

De AI-verordening geldt in deze 3 situaties samen:

  • Je ontwikkelt of gebruikt AI.
  • Dit doe je namens een overheid, bedrijf of andere organisatie.
  • Je organisatie is gevestigd in een EU-land.

Het maakt niet uit waar je AI-producten ontwikkelt. Ontwikkel je buiten de EU, maar is je organisatie gevestigd in een EU-land? Dan geldt de EU-verordening.

Verantwoord gebruik van AI

Het doel van de AI-verordening is om verantwoord gebruik van AI te stimuleren in de hele EU. Daarom gelden in alle EU-landen dezelfde regels voor het:

  • verkleinen van risico’s voor de gezondheid, veiligheid en grondrechten van mensen
  • beschermen van de democratie, de rechtsstaat en het milieu

Het gaat dan om risico’s zoals misleiding en discriminatie door AI-systemen.

Bestaande regels zoals de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de Algemene wet bestuursrecht (Awb) beschermen maar voor een deel tegen deze risico’s. Zij gelden niet speciaal voor AI. Daarom vult de AI-verordening deze regels aan.

Definitie AI-systeem

De AI-verordening geldt voor AI-systemen.

Een rekenregel is op zichzelf geen AI-systeem of AI-model. Rekenregels kunnen hier wel onderdeel van zijn.

AI-systeem

Een AI-systeem is volgens de AI-verordening: '(…) een op een machine gebaseerd systeem dat is ontworpen om met verschillende niveaus van autonomie te werken en dat na de uitrol aanpassingsvermogen kan vertonen, en dat, voor expliciete of impliciete doelstellingen, uit de ontvangen input afleidt hoe output te genereren zoals voorspellingen, inhoud, aanbevelingen of beslissingen.'

Hieronder vallen systemen die kunstmatig intelligent zijn door zelflerende technieken zoals:

  • supervised learning
  • unsupervised learning
  • reinforcement learning (bekrachtiginsleren)
  • deep learning

Onder AI-systemen vallen ook systemen die gebruik maken van op logica en kennis gebaseerde benaderingen (knowledge and logic-based approaches) die leren, redeneren of modelleren mogelijk maken.

Symbolische AI is meestal ook een AI-systeem. Symbolische AI leert op basis van symbolen en concepten. Een expertsysteem bepaalt bijvoorbeeld op basis van kennis van menselijke experts of iemand een verzekering krijgt of niet. Niet-symbolische AI leert op basis van numerieke data. Dit zijn meetbare data zoals uren, temperatuur en centimeters.

Tip

De Europese Commissie publiceerde in februari 2025 extra guidance over de definitie van een AI-systeem. De richtlijnen over de definitie van een AI-systeem geven uitleg over de praktische toepassing van het wettelijke concept, zoals verankerd in de AI-verordening.

AI-model voor algemene doeleinden

Een AI-model voor algemene doeleinden (GPAI):

  • is onderdeel van AI-systemen zoals ChatGPT of Microsoft Copilot
  • kan allerlei soorten taken uitvoeren
  • traint zichzelf op basis van grote hoeveelheden data
  • kan content maken zoals teksten, audio en video

Een AI-systeem dat is gebaseerd op een AI-model voor algemene doeleinden, noemen we een AI-systeem voor algemene doeleinden.

Risicogroepen

De AI-verordening deelt AI-systemen op in 3 risicogroepen. Hoe groter het risico voor de samenleving, hoe strenger de regels uit de AI-verordening. Het hangt ervan af waarvoor je dit AI-systeem gebruikt:

Rollen uit de AI-verordening

De AI-verordening geldt zowel voor ontwikkelaars van AI-systemen als voor organisaties en bedrijven die AI-systemen gebruiken. Afhankelijk van jouw rol bij het AI-systeem gelden er verschillende verplichtingen. De meeste verplichtingen gelden voor de ontwikkelaars van AI-systemen.

De belangrijkste begrippen die de AI-verordening hiervoor gebruikt zijn: aanbieder en gebruiksverantwoordelijke.

Aanbieder

Dit is de organisatie die het AI-systeem ontwikkelt.

Let op!

Je bent ook een aanbieder als je een AI-systeem laat ontwikkelen en het systeem in de handel brengt of in gebruik stelt onder de eigen naam of merk. Of wanneer je een substantiele wijziging aanbrengt in het AI-systeem dat al in gebruik is genomen. Lees meer in Overweging 84 van de AI-verordening.

Gebruiksverantwoordelijke

Dit is de organisatie die het AI-systeem onder eigen verantwoordelijkheid gebruikt.

Opmerking

Als je het AI-systeem dat je gebruikt ook zelf hebt ontwikkeld, dan ben je zowel aanbieder als gebruiksverantwoordelijke.

Andere rollen

De AI-verordening definieert ook andere rollen zoals importeur, distributeur of gemachtigde. Deze zijn voor overheden meestal niet van toepassing.

Tijdlijn

De AI-verordening trad in werking op 1 augustus 2024 en gaat stap voor stap gelden:

  • 2 februari 2025: Vereisten over verboden AI en AI-geletterdheid
  • 2 augustus 2025: Vereisten voor modellen voor algemene doeleinden (GPAI)
  • 2 augustus 2026: Vereisten voor nieuwe hoog-risico-AI-systemen
  • 2 augustus 2027: Vereisten voor hoog-risico-AI-systemen in producten
  • 2 augustus 2030: Vereisten voor overige hoog-risico-systemen

In de tijdlijn AI-verordening vind je alle vereisten per deadline.

Toezicht en implementatie

  • Nationale toezichthouders: houden toezicht op de meeste bepalingen en kunnen straffen opleggen (nog in oprichting in Nederland)
  • AI-bureau: houdt toezicht op de bepalingen voor modellen voor algemene doeleinden
  • AI-board: Europese raad voor artificiële intelligentie
  • Wetenschappelijk panel: advies van wetenschappers
  • Adviesforum: advies van belanghebbenden

Hulp bij de AI-verordening

Beslishulp AI-verordening

Met de beslishulp AI-verordening bepaal je snel en gemakkelijk of jouw AI-product onder de AI-verordening valt. En wat je dan moet doen.

AI-Gids Rijksoverheid

Wil je de regels uit de AI-verordening overzichtelijk bekijken? De Rijksoverheid schreef de Gids AI-verordening. Dit document zet deze regels helder op een rij en gaat ook dieper in op de mogelijke implicaties van de wet voor het gebruik en de ontwikkeling van AI binnen jouw organisatie.

Help ons deze pagina te verbeteren

Deel je idee, suggestie of opmerking via GitHub of mail ons via algoritmes@minbzk.nl.